کتاب مرشد و مارگریتا، اثر میخائیل بولگاکف، یکی از شاهکارهای بی‌نظیر ادبیات روسیه و جهان محسوب می‌شود. این اثر، با جادویی بی‌نظیر در سبک رئالیسم جادویی، داستان سفر شیطان به مسکو و واقعیت‌های پیچیده و هولناک آن را به تصویر می‌کشد.

سه داستان موازی در کتاب، که به طور تدریجی به یکدیگر پیوند می‌خورند، به واقعیت‌های مختلفی پرداخته و به پایان نزدیک می‌شوند. ورود شیطان به مسکو، ماجرای پونتیوس پیلاطس و صلیب‌زنی مسیح در اورشلیم، و عشق بین مرشد و مارگاریتا از موضوعات اصلی کتاب هستند.

داستان در دهه ۱۹۳۰، در یکی از پارک‌های مسکو، آغاز می‌شود. دو روشنفکر به نام‌های “برلیوز” و “بزدومنی” در آنجا با هم ملاقات می‌کنند و به بحث درباره وجود یا عدم وجود خدا و مسیح می‌پردازند. شخصیتی به نام “ولند” که تجسم شیطان در جسم انسانی‌ست، وارد داستان می‌شود. دیگر داستان موازی، روایت فردی است ملقب به مرشد که معشوقه‌ای به نام مارگاریتا دارد.

مارگاریتا، عاشق مرشد، به خاطر عشقش از همسرش جدا می‌شود. اما مرشد ناپدید شده و تمام تلاش‌ها برای پیدا کردن او بی‌نتیجه می‌ماند. در همین حال، شیطان و دستیارانش در گوشه‌ای دیگر از شهر به آشوب و فریب مردم می‌پردازند.

شیطان در کتاب به عنوان یک موجود بسیار هوشمند، خلاق، خوش‌رو و گاهی بی‌رحم معرفی می‌شود. نویسنده، میخائیل بولگاکف، کتاب را در سال ۱۹۲۸ آغاز کرد و پس از دو سال به دلیل شرایط سیاسی، دست نوشته‌هایش را به آتش کشید. او بعد از این حادثه، در سال ۱۹۳۱ به کمک حافظه خود تلاش کرد تا داستان را دوباره بنویسد و نسخه نهایی آن در سال ۱۹۳۵ تکمیل شد.

بولگاکف به دلیل بیماری، با کمک همسرش در سال ۱۹۴۱، نسخه نهایی کتاب را کامل کرد. اما به دلیل سانسور در دوره استالین، این اثر به طور کامل منتشر نشد و پس از ۲۷ سال با حذف بخش‌هایی از آن، به چاپ رسید. این کتاب به سرعت به محبوبیت رسید و تحسین های فراوانی از سوی منتقدان و خوانندگان جلب کرد.